Towary niebezpieczne w transporcie drogowym – jakie są warunki prawidłowego przewozu ładunku ADR?

Czym są towary niebezpieczne w transporcie?

Towary niebezpieczne w kontekście transportu to substancje, materiały i przedmioty, które mogą być niebezpieczne dla zdrowia, bezpieczeństwa, mienia lub środowiska w trakcie ich przewożenia. Transport międzynarodowy tego rodzaju ładunków jest dozwolony jedynie pod warunkiem spełniania ściśle określonych wytycznych. Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ) stworzyła system klasyfikacji i transportu tychże towarów, który stanowi obligatoryjną bazę dla przepisów regionalnych, krajowych i międzynarodowych. Sporządzona w Genewie dnia 30 września 1957 r. konwencja dotycząca międzynarodowego przewozu określa między innymi, w jaki sposób należy pakować, oznaczać i etykietować towary niebezpieczne, aby zapewnić ich bezpieczne przewożenie.

Wyodrębniono dziewięć klas towarów niebezpiecznych, jak również podklasy takich towarów. Materiałami niebezpiecznymi mogą być substancje stałe, ciecze lub gazy, sklasyfikowane na podstawie ich właściwości, takich jak np. łatwopalność, toksyczność, parametry wybuchowości.

• klasa 1 – materiały i przedmioty wybuchowe
• klasa 2 – gazy
• klasa 3 – materiały ciekłe łatwopalne
• klasa 4.1 – materiały stałe łatwopalne, materiały samoreaktywne oraz materiały wybuchowe stałe odczulone
• klasa 4.2 – materiały samozapalne
• klasa 4.3 – materiały wytwarzające łatwopalne gazy w reakcji z wodą
• klasa 5.1 – materiały utleniające
• klasa 5.2 – nadtlenki organiczne
• klasa 6.1 – materiały trujące
• klasa 6.2 – materiały zakaźne
• klasa 7 – materiały promieniotwórcze
• klasa 8 – materiały żrące
• klasa 9 – różnorodne materiały i przedmioty niebezpieczne.

Przed transportem ADR ładunków niebezpiecznych przypisywany jest im numer UN, nazwa przewozowa oraz ewentualnie grupa pakowania, która określa poziom zagrożenia. Te informacje muszą zostać zawarte w specjalnej dokumentacji dotyczącej przewozu materiałów i towarów niebezpiecznych.

Jak odbywa się przewóz towarów niebezpiecznych w transporcie drogowym?

Towary niebezpieczne, jeśli chodzi o środek transportu, przewożone są zarówno w pojazdach zamkniętych, jak i otwartych, pod warunkiem właściwego ich zabezpieczenia. Aby zorganizować zgodny z przepisami transport drogowy towarów niebezpiecznych, konieczne jest stosowanie specjalnie certyfikowanych opakowań, oznaczeń oraz zapewnienie ochrony przed przemieszczaniem się towarów w trakcie podróży.

Przewóz ładunków niebezpiecznych w transporcie drogowym realizowany jest następującymi sposobami:

• Przewóz w sztukach – każda sztuka w przypadku przewozu towarów niebezpiecznych musi być oznaczona nalepką ostrzegawczą i numerem UN, a w przypadku materiałów wybuchowych – zostać opatrzona ich nazwą. Drogowego przewozu towarów dokonuje się w kontenerach, skrzyniach, na platformach oraz pojazdami ze specjalnie przygotowanym nadwoziem.
• Przewóz bez opakowania (luzem) – w przypadku towarów niebezpiecznych ADR wykorzystuje się pojazdy skrzyniowe lub kontenery, zazwyczaj dla towarów stałych o niewielkim zagrożeniu.
• Przewóz w cysternach – w razie transportu ładunków niebezpiecznych w cysternach wymagane są odpowiednie oznakowania i zabezpieczenia.

Wszystkie osoby zajmujące się przewozem, załadunkiem i rozładunkiem takich towarów muszą przejść odpowiednie szkolenie i posiadać uprawnienia ADR. Dodatkowo, przewoźnik zajmujący się transportem ADR musi wyznaczyć doradcę ds. bezpieczeństwa w przewozie towarów niebezpiecznych. Doradcy są odpowiedzialni za nadzorowanie czynności związanych z przygotowaniem, nadaniem i przewozem materiałów niebezpiecznych oraz śledzenie zgodności tych działań z wymaganiami określonymi w umowie ADR. Należy także pamiętać, że obowiązek posiadania doradcy dotyczy nie tylko samego przewoźnika, ale również każdej firmy stanowiącej element łańcucha transportowego ładunków niebezpiecznych.

W przypadku przewozu drogowego ADR nadawca ma obowiązek zapakować i oznakować towar w sposób zgodny z przepisami. Z kolei przewoźnik ponosi odpowiedzialność za dobór właściwego środka transportu, który spełnia określone wymagania. Ponadto, musi on zapewnić odpowiednie wyposażenie i oznakowanie samochodu transportowego. Każdy pojazd używany do transportu towarów niebezpiecznych na drodze wyposaża się w specjalne, pomarańczowe tablice w kształcie prostokąta, umieszczone z przodu i z tyłu auta lub zespołu pojazdów. Ważne jest również monitorowanie trasy przejazdu oraz bezwzględne przestrzeganie przepisów dotyczących czasu pracy i odpoczynku kierowców.

Kierowca wykonujący przewóz jest zobligowany posiadać odpowiednie kwalifikacje do transportu towarów niebezpiecznych, znać obowiązujące przepisy ADR oraz umieć udzielać pierwszej pomocy i działać w sytuacjach awaryjnych. Wiedzę z tego zakresu zdobywa się podczas kursu ADR. Jest on również odpowiedzialny za przygotowanie i zabezpieczenie ładunku stwarzającego potencjalne zagrożenie, monitorowanie dopuszczalnej ładowności oraz ostrożną jazdę, czuwając nad warunkami przewozu. Kabina kierowcy zgodnie z umową

ADR musi być specjalnie zabezpieczona i wyposażona w niezbędny sprzęt do ochrony.

Planując międzynarodowy przewóz drogowy towarów niebezpiecznych, należy wybierać trasy o dobrej nawierzchni i niewielkim ruchu, unikając terenów zabudowanych oraz aktywnych obszarów rekreacyjnych. Niektóre rodzaje materiałów mogą wymagać zgłoszenia do wojewódzkiego komendanta policji i straży pożarnej, a inne – zezwolenia lokalnego komisariatu policji oraz komendanta Państwowej Straży Granicznej na załadunek i wyładunek. Wszelkie zgłoszenia związane z przewozem towarów niebezpiecznych powinny być dokonywane odpowiednio wcześniej.

Jakie dokumenty obowiązują przy przewozie towarów niebezpiecznych w transporcie drogowym?

Przy przewozie materiałów niebezpiecznych zgodnie z ADR niezbędne jest opracowanie odpowiedniej dokumentacji, którą należy mieć przy sobie w kabinie pojazdu. Prawidłowa dokumentacja ADR zawiera:

1. nazwy i adresy nadawcy oraz odbiorcy towaru;
2. numery UN przewożonych ładunków identyfikujące każdą substancję lub artykuł niebezpieczny;
3. numery nalepek czyli oznakowanie każdego ładunku zgodnie z przepisami dotyczącymi materiałów niebezpiecznych;
4. grupę pakowania;
5. rodzaj i ilość towaru tzn. bliższe dane na temat przewożonych materiałów oraz ich ilości;
6. dodatkowe informacje charakteryzujące dany przewóz, jak na przykład specjalne zabezpieczenia czy wymagania dotyczące transportu.

Wyszczególnia się następujące grupy pakowania, określające stopień zagrożenia stwarzanego przez daną substancję:

• grupa I pakowania – materiały generujące wysokie ryzyko
• grupa II pakowania – materiały generujące umiarkowane ryzyko
• grupa III pakowania – materiały generujące niskie ryzyko.

Od kierowcy zgodnie z konwencją ADR wymaga się posiadania przy sobie pisemnej instrukcji od nadawcy w językach wszystkich krajów tranzytowych. Ponadto, do listu przewozowego należy dołączyć wszelkie zezwolenia, certyfikaty oraz teksty umów specjalnych.

Towary niebezpieczne w transporcie drogowym

Przepisy ADR regulujące w szerokim zakresie warunki przewozu poszczególnych towarów i substancji niebezpiecznych nie tylko dotyczą ich pakowania, oznakowania oraz warunków transportu, ale także wiążą się z wymogiem zaangażowania doradcy ds. ADR. Dbałość o przestrzeganie tych regulacji jest szalenie istotna dla minimalizowania ryzyka wypadków i zapewnienia bezpieczeństwa dla wszystkich użytkowników dróg, otoczenia oraz środowiska naturalnego. Właściwa dokumentacja, odpowiednie szkolenie kierowców oraz monitorowanie procedur transportowych stanowią podstawę skutecznego i bezpiecznego transportu lądowego towarów niebezpiecznych.