Transport owoców i warzyw. Jak go poprawnie wykonywać?

Dlaczego odpowiedni sposób przewozu warzyw i owoców jest tak ważny?

Właściwie zaplanowany łańcuch chłodniczy chroni cechy smakowe i wizualne produktów, zapewniając ich gotowość do wprowadzenia na rynek i konsumpcji. Ściśle zarządzana logistyka chłodnicza jest konieczna, ponieważ owoce i warzywa składają się w 80–95% z wody. Jest to materiał żywy, dlatego wymiana gazowa z otoczeniem nie zatrzymuje się. Nieodpowiedni przewóz warzyw i owoców prowadzi do ich odwodnienia, a w efekcie do utraty wagi i więdnięcia, zmieniając zarówno konsystencję, jak i wygląd zewnętrzny produktów. Niestety niewłaściwe utrzymanie łańcucha chłodniczego przyczynia się do znacznego marnotrawienia żywności, stanowiąc nawet 13% światowej produkcji.

W przypadku niektórych gatunków proces dojrzewania trwa nadal po ich zebraniu. Rodzaj owocu lub warzywa, który w dalszym ciągu dojrzewa po zbiorach, nazywa się klimakterycznym. Są to m.in. pomidory, awokado, brzoskwinie, jabłka i banany. Do owoców nieklimakterycznych, czyli takich, których proces dojrzewania po zerwaniu definitywnie się kończy, zaliczają się ananasy, pomarańcze, winogrona i wiśnie.

Czynniki warunkujące właściwy transport warzyw i owoców

Owoce i warzywa są towarami o ograniczonej trwałości. Z tego względu wymagają ostrożnego obchodzenia się z nimi zarówno podczas transportu, jak i magazynowania. Dostarczanie żywności podlega surowym normom higienicznym. Transport mrożonek i żywności podatnej na szybką degradację, zarówno na poziomie krajowym, jak i międzynarodowym, jest objęty konkretnymi przepisami prawnymi. Przewóz artykułów spożywczych wymaga specjalistycznego zabezpieczenia. Przed dopuszczeniem pojazdu do przewozu łatwo psujących się produktów, konieczne jest zatwierdzenie go przez Powiatowy Inspektorat Sanitarny. W przypadku przewożenia towarów wymagających specjalnego wsparcia logistycznego należy dokładnie monitorować posiadane zezwolenia. Ponadto, kierowcy zaangażowani w transport artykułów spożywczych muszą przejść badania oraz uzyskać książeczkę sanepidowską, potwierdzającą bezpieczeństwo ich kontaktu z żywnością.

Niezastosowanie się do restrykcyjnych wytycznych często prowadzi do znaczących opóźnień w dostawach oraz uszkodzeń produktów spowodowanych niewłaściwymi warunkami lub zbyt długim czasem transportu.

Organizując przewóz warzyw i owoców należy wziąć pod uwagę czynniki zewnętrzne, które wywierają na nie istotny wpływ.

Załadunek

Przy przewozach owoców i warzyw na długich trasach trzeba przestrzegać zasady wzajemnego dostosowania. Gatunki o podobnych wymaganiach przechowywania powinny być umieszczone w tym samym obszarze pojazdu chłodniczego, z uwzględnieniem zgodności z etylenem. Owoce wydzielające dużo etylenu należy transportować oddzielnie od produktów łatwo psujących się, by uniknąć przyspieszenia procesu dojrzewania. Pojazdy chłodnicze trzeba zdezynfekować przed załadunkiem, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się szkodników i chorób roślin.

Pakowanie i układanie

Jabłka, gruszki, pomidory, papryka, kapusta pekińska czy cukinia wymagają delikatnego traktowania. Z uwagi na to pakuje się je w specjalne opakowania np. kartonowe albo skrzynie z drewna, gwarantujące odpowiednią sztywność i chroniące ładunek przed uszkodzeniami podczas transportu.

Natomiast rośliny okopowe, takie jak buraki, marchew, ziemniaki oraz kapusta, pakowane są w drewniane pojemniki, siatkowe lub foliowe worki i umieszczane na paletach.

Owoce jagodowe i sałatowe umieszcza się w specjalistycznych opakowaniach i układa na dedykowanych stojakach, w skrzyniach drewnianych lub innego rodzaju solidnych pojemnikach. Ten sposób pakowania wyklucza możliwość uszkodzenia towaru w trakcie transportu.

Temperatura

Szok temperaturowy ma poważne konsekwencje dla owoców i warzyw, ponieważ prowadzi do kondensacji na ich powierzchni, a w przypadku niektórych odmian nawet do ich gnicia.

Niska temperatura spowalnia metabolizm rośliny. Jednak zbyt niskie temperatury mogą z kolei spowodować czernienie miąższu i zanik aromatu. Należy również uważać, aby nie prześwietlić owoców i warzyw nadmierną ilością światła.

Wskazania co do temperatur przechowywania są następujące:

• temperatura od 0°C do + 8°C – ryzyko chorób wywołanych zimnem (zepsucie)
• temperatura od + 8°C do + 15°C – standardowy zakres temperatur przechowywania owoców i warzyw
• temperatura od + 18°C ​​do + 25°C – zakres temperatur dojrzewania
• temperatura powyżej + 28°C – ryzyko zepsucia i uszkodzenia.

Trzeba pamiętać, że są to jedynie założenia ogólne, gdyż każdorazowo należy zwrócić uwagę na szczególne cechy wynikające z pochodzenia produktów (np. tropikalnych). Ważne jest przy tym monitorowanie warunków przewozu w czasie rzeczywistym.

Odpowiednią temperaturę podczas transportu warzyw i owoców są w stanie zapewnić samochody chłodnie klasy A, które utrzymują jej stabilność w zakresie od 0 do +12°C przy dostosowaniu do potrzeb konkretnego ładunku.

Przed załadunkiem ciężarówka musi zostać schłodzona. Jeśli owoce zostały posortowane i skalibrowane poza chłodnią, temperatura w pojeździe jest stopniowo obniżana do standardowego poziomu po początkowym ustawieniu o 2-3 stopnie powyżej temperatury składowania.

Wentylacja

Samochody chłodnie są wyposażone w systemy cyrkulacji powietrza umożliwiające odprowadzanie etylenu wydzielanego przez warzywa i owoce. Objętość krążącego powietrza w komorze chłodzenia jest dostosowywana w zależności od różnicy temperatur między wylotem a powrotem z chłodnicy.

Transport jabłek na duże odległości

Polska odgrywa kluczową rolę na globalnym rynku jabłek jako jeden z czołowych producentów na świecie. Zajmujemy pierwsze miejsce w Europie pod względem rocznej produkcji przekraczającej 4 miliony ton.

W transporcie jabłek, w kontekście ich eksportu z Polski nawet na odległe kontynenty, wyjątkowo ważne jest utrzymanie odpowiedniej temperatury oraz kontroli warunków magazynowania. Stopień miękkości jabłek bezpośrednio wpływa na czas, przez jaki mogą być przechowywane. Aby spełnić wymagania poszczególnych gatunków, nowoczesne samochody chłodnie utrzymują stałą temperaturę w zakresie około 2℃. Dodatkowo stosowane są systemy cyrkulacji powietrza.

Ważnym aspektem transportu jabłek jest także ich pakowanie. Owoce są zazwyczaj umieszczane w kartonowych buszlach wyposażonych w torebki etylenowe, które spowalniają proces dojrzewania.

Zasadnicze dla zapewnienia jakości produktu jest dbanie o czystość i higienę w przestrzeni ładunkowej. Przestrzeganie rygorystycznych standardów oraz stosowanie procedur mycia zapobiega ewentualnemu zanieczyszczeniu owoców podczas transportu.

Dzięki odpowiedniej logistyce polskie jabłka mogą dotrzeć do konsumentów na całym świecie, zachowując swoją świeżość i wyjątkowy smak.

Znaczenie transportu owoców i warzyw

Transport owoców i warzyw to jeden z najważniejszych aspektów gwarantowania ich jakości od momentu zbioru aż do ostatecznego dostarczenia do konsumenta. Stosowanie odpowiednich procedur pakowania, chłodzenia oraz monitorowanie warunków przewożenia jest niezbędne ze względu na krótką trwałość i wrażliwość ładunku. Poprawnie wykonany przewóz zwiększa efektywność łańcucha dostaw, minimalizując straty żywności i przyczyniając się do zrównoważonego funkcjonowania sektora spożywczego.