Ładunki niebezpieczne uznawane są przez prawo za restrykcyjne do tego stopnia, że wymogi ich transportu zostały ściśle określone w zewnętrznych aktach prawnych. Obszerność przepisów dorównuje w tej kwestii przewozom żywności – nie dotyczy jednak warunków panujących w naczepie, a odpowiedniego zabezpieczenia i minimalizacji ryzyka wyrządzenia szkód.

Dlatego też, niezwykle ważna pod kątem transportu ładunków niebezpiecznych jest praca logistyków i spedytorów. Przy otrzymaniu zlecenia przewozu, dbają oni nie tylko o optymalizację trasy i poprawny jej przebieg, ale muszą też dostosować się do obowiązujących w wielu konwencjach wymogów, w tym właśnie ADR.

Podstawa prawna drogowego transportu towarów niebezpiecznych – konwencja ADR

Konwencja ADR została sporządzona i podpisana dnia 30 września 1957 roku, w Genewie. Obecnie obowiązuje ona w 52 krajach i choć przez wiele lat nie wykraczała poza granice Europy, to dziś śmiało można nazwać ją umową międzynarodową. Lista krajów podlegających pod daną konwencję, co dwa lata publikowana jest przez Europejską Komisję Gospodarczą (UNECE). Aktualizacja przepisów zebranych w umowie zawsze przypada na rok nieparzysty. Wspomnieć należy również o tym, iż sama konwencja uwzględnia nie tylko zbiór reguł dla przewoźników, ale też dla wszystkich działalności obchodzących się z tymi towarami na różnych obszarach. Mowa tu o producentach, nadawcach oraz odbiorcach końcowych.

Dla uzupełnienia informacji warto wskazać pozostałe normy prawne, do których przewoźnicy muszą dostosować się przy organizacji transportu towarów niebezpiecznych. Do takich należą:

• Konwencja CMR – podpisana w Genewie w 1956 roku. To zbiór zasad służących ujednoliceniu dokumentacji przewozowej i ochronie wszystkich stron umowy. Obecność tych regulacji znacznie usprawnia proces transportu ładunków na arenie międzynarodowej.
• Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 roku, o przewozie towarów niebezpiecznych

Czym w rzeczywistości są towary niebezpieczne?

Przewóz niektórych ładunków jest w świetle prawa uznany za zabroniony. Konwencja ADR w pewnym sensie reguluje niektóre ustawy, dopuszczając tym samym transport towarów niebezpiecznych pod ściśle sprecyzowanymi warunkami.

Ładunki niebezpieczne zostały opisane w umowie jako nieprzystosowane do tradycyjnych form przewozu i mogące stanowić zagrożenie dla osób, zwierząt oraz mienia. Powodem tego są znajdujące się w ich składzie substancje wybuchowe, żrące, zakaźne czy zapalne. Towary te mogą występować w formie stałej, ciekłej i gazowej. Przez wzgląd na stopień i rodzaj zagrożenia wynikającego z przewozu, wszystkie substancje podzielono na 13 klas:

• Klasa 1 – Materiały i przedmioty wybuchowe
• Klasa 2 – Gazy
• Klasa 3 – Materiały ciekłe zapalne
• Klasa 4.1 – Materiały stałe zapalne, samoreaktywne, wybuchowe
• Klasa 4.2 – Materiały samozapalne
• Klasa 4.3 – Materiały wytwarzające gazy palne przy zetknięciu z wodą
• Klasa 5.1 – Materiały utleniające
• Klasa 5.2 – Nadtlenki organiczne
• Klasa 6.1 – Materiały trujące
• Klasa 6.2 – Materiały zakaźne
• Klasa 7 – Materiały promieniotwórcze
• Klasa 8 – Materiały żrące
• Klasa 9 – Inne przedmioty i materiały niebezpieczne

Oprócz tego, ONZ sporządziła swoją klasyfikację produkowanych materiałów niebezpiecznych. Ich charakterystyka, ale też warunki przewozu szczegółowo opisane zostały w specjalnym katalogu TN.

Jak przewozimy ładunki niebezpieczne?

Transport ładunków niebezpiecznych odbywa się najczęściej w zespołach pojazdów o charakterze kontenera bądź cysternach. Wszystko zależy od stanu skupienia substancji oraz sposobu jej pakowania. Ładunki można przewozić w sztukach, z których każda oznaczona jest specjalną nalepką ostrzegawczą i numerem UN. Innym sposobem jest przewóz bez jakiegokolwiek opakowania, co dotyczy wyłącznie towarów w stanie stałym o niskim stopniu zagrożenia. Ostatnie rozwiązanie to właśnie przewóz w cysternach, co tyczy się głównie płynów i granulatów.

Dodatkowo, każdy kierowca podczas przewozu jest zobowiązany do posiadania wymaganej dokumentacji przewożonych ładunków (odnośnie ilości czy rodzaju) oraz oznakowania pojazdu specjalnym emblematem ostrzegawczym. Dokumenty powinny też zawierać dane osobowe i adresy nadawców oraz odbiorców.

Obowiązki przewoźnika w transporcie ładunków ADR

Przewoźnik podczas organizowania transportu ADR, ma do wykonania szereg obowiązków. To nie tylko ustalenie trasy przewozu, ale też wzięcie pod uwagę istotnych szczegółów, które mogą niekiedy decydować o udanym bądź nieudanym przebiegu zlecenia. W kwestii samego towaru, zadaniem przewoźnika jest wcześniejsze sprawdzenie, czy takowy jest dopuszczony do przewozu zgodnie z konwencją ADR. Następnie, należy znaleźć i w pełni dostosować pojazd do wykonania takiego transportu oraz upewnić się co do stanu przejmowanego ładunku. Wykrycie jakichkolwiek jego wad, wycieków czy nieszczelności, całkowicie zabrania przeprowadzenia transportu.

Bardzo istotny w kontekście przewozu ładunków niebezpiecznych jest stopień załadowania pojazdów. Odpowiednie odseparowanie od siebie asortymentu sprawi, że ciągnik siodłowy wraz z naczepą będzie daleki od przeciążenia. Rzeczą wymaganą i dokładnie sprawdzaną przez Inspekcję Transportu Drogowego jest tabliczka ostrzegawcza o barwie pomarańczowej. Jej brak w przypadku przejazdu ADR może skutkować ogromnymi karami finansowymi, nałożonymi na przewoźnika.

Kryteria doboru trasy transportu ładunków niebezpiecznych

Wybór drogi, po jakiej będzie poruszał się zespół pojazdów wraz ze znajdującymi się wewnątrz materiałami niebezpiecznymi, nie należy do łatwych. Logistycy muszą zwrócić uwagę na kilka bardzo ważnych aspektów, począwszy od rodzaju i natężenia ruchu, aż po czas i prędkość przejazdu.

Logiczne, że najlepszym rozwiązaniem dla przewoźnika będzie możliwie najszybsza realizacja zlecenia. W kwestii doboru trasy z płynnym ruchem, pojawia się wątek komfortu przejazdu. Substancje z grupy tych najgroźniejszych, mogą doprowadzić do strat już przy samym wydostaniu się z opakowania producenta. Wybór drogi o niskim natężeniu ruchu, jednak z występującymi koleinami, może więc okazać się znacznie bardziej ryzykowny. To samo tyczy się geometrii drogi czy częstego hamowania spowodowanego dużą ilością skrzyżowań i sygnalizacji świetlnych. Wiele jest odpowiedzialnych decyzji, które na etapie sporządzania trasy musi podjąć właśnie specjalista.

Wybór trasy przewozu ładunków ADR jest niezwykle skomplikowany i może zabierać specjalistom sporo czasu. Najważniejsze jest jednak, aby taki transport został zrealizowany w pełni bezpiecznie, przy uwzględnieniu wszystkich wytycznych zawartych w konwencji ADR. Wtedy istnieje pewność, że żadna osoba, zwierzę ani mienie, nie zostaną naruszone podczas wykonywania zadania.